تعارض اشتراک و نسختعارض اشتراک و نسخ، تنافی میان احتمال دو حالت اشتراک و نسخ در یک کلام را می‌گویند. ۱ - تعارضتعارض اشتراک و نسخ در جایی است که در یک کلام ، هم نسخ و هم اشتراک ، احتمال داده شود. ۲ - مثالبرای مثال، در حدیثی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آمده است: «صلّوا کل یوم بعد الزوال؛ هر روز بعد از زوال، نماز بخوانید» و در حدیثی دیگر بعد از آن آمده است: «طوفوا فی ذلک الوقت؛ بعد از زوال ، طواف انجام دهید»؛ در این مثال، ممکن است لفظ «طواف»؛ برای معنای نماز وضع شده باشد؛ طبق این احتمال، لفظ «طواف» مشترک لفظی بین طواف و صلات است. تایید کننده این احتمال، سخن رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است که فرمود: «الطواف صلوة». احتمال دیگر آن است که طواف به معنای همان عبادت معهود در حج باشد، که در این احتمال، جمله دوم، جمله اول را نسخ می‌کند. ۳ - حکمدر تعارض بین اشتراک و نسخ ، درباره تقدم و ترجیح هر یک بر دیگری، میان اصولی‌ها اختلاف است؛ عده‌ای به تقدم نسخ بر اشتراک معتقد شده‌اند، ولی جمهور اصولیون به تقدم اشتراک بر نسخ اعتقاد دارند. [۱]
التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة، عزیز برزنجی، عبداللطیف عبدالله، ج۲، ص (۸۹-۸۸).
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۱۹، برگرفته از مقاله «تعارض اشتراک و نسخ». |